Infekcje

Dziecko chore na nowotwór ma osłabiony układ odpornościowy, co wiąże się z podwyższonym ryzykiem wystąpienia powikłań infekcyjnych. Najwięcej infekcji pojawia się u pacjentów z nowotworami hematologicznymi (białaczki, chłoniaki) oraz po przeszczepie szpiku, u których nie dość, że sama choroba upośledza układ odpornościowy to intensywne, wielomiesięczne leczenie jest bardzo wyczerpujące dla organizmu. Zakażenia są sporym wyzwaniem dla lekarzy, gdyż mogą bezpośrednio zagrażać życiu pacjenta. Zobacz jakie rodzaje infekcji mogą wystąpić u Twojego dziecka, jak je rozpoznawać, jakie są metody leczenia i na czym polega profilaktyka.

X

Infekcje

    Spis treści

      Zakażenia to niebezpieczne powikłania terapii przeciwnowotworowych, które mogą być efektem toksycznego działania chemioterapii i radioterapii na szpik kostny, immunosupresji, a także obecności nacieków nowotworowych w szpiku.

      Rodzaje zakażeń

      Zakażenia można podzielić na różne rodzaje: w zależności od czynnika wywołującego (etiologicznego) lub umiejscowienia.

      W zależności od przyczyny znamy zakażenia:

      • bakteryjne – występują najczęściej i są przyczyną gorączki neutropenicznej, bakteriemii, zakażenia układu moczowego, sepsy,
      • wirusowe – opryszczka (może pojawić się także na narządach wewnętrznych), ospa, adenowirusy, cytomegalia (Cytomegalovirus – CMV), Epsteina-Barr (EBV), COVID-19,
      • grzybicze – inwazyjna choroba grzybicza (np. w płucach),
      • pierwotniakowe – obserwowane najrzadziej (np. toksoplazmoza).

      Najczęstsze miejsca zakażeń, to:

      • krwiopochodne,
      • układu oddechowego,
      • układu moczowego,
      • przewodu pokarmowego.

      Ryzyko infekcji

      Jednym z podstawowych czynników zwiększających ryzyko zakażenia jest poziom leukocytów, w szczególności granulocytów (neutrofile), które są pierwszą linią obrony dla zakażeń bakteryjnych i wirusowych.

      Obniżony poziom neutrofilii, poniżej 1500/mikrolitr, nazywany jest neutropenią. Wyróżniamy kilka jej rodzajów:

      • łagodna – ilość neutrofili we krwi jest mniejsza od 1500/mikrolitr,
      • umiarkowana – poziom neutrofilii jest pomiędzy 500 a 1000/mikrolitr
      • ciężka neutropenia – ilość neutrofili we krwi jest mniejsza od 500/mikrolitr; taki stan nazywany jest także agranulocytozą,
      • bardzo ciężka neutropenia to ilość neutrofilii poniżej 200 500/mikrolitr

      Największe ryzyko zakażenia ma pacjent z ciężką neutropenią – przy poziomie 500 neutrofilii/mikrolitr lub mniej.

      Czynniki wpływające na ryzyko zakażeń:

      • reakcja na czynniki środowiskowe – indywidualne predyspozycje genetyczne, u niektórych pacjentów kontakt z osobą zainfekowaną spowoduje rozwój infekcji, a u niektórych nie (mimo podobnych warunków i parametrów krwi),
      • choroba i leczenie – po podaniu chemioterapii przez kilka-kilkanaście dni obserwuje się spadki granulocytów,
      • ciało obce – broviak (końcówka i wejście cewnika pod skórę) jest potencjalnym miejscem, wrotami zakażeń,
      • środowisko – pobyt w domu (wymiana flory bakteryjnej ze szpitalnej na domową) jest korzystne z uwagi na ochronę pod kątem mikrobiologicznym.

      Diagnozowanie i profilaktyka

      Proces diagnostyczny zależy od różnych czynników, przede wszystkim od rodzaju i nasilenia objawów. Podstawowe działania w diagnozowaniu zakażeń to:

      • wymazy i posiewy z jamy ustnej, nosa, odbytu, ujścia broviaka (oczekiwanie 1-2 dni, wtedy wiadomo na jakie antybiotyki bakteria jest oporna),
      • testy z krwi (wirusy cytomegalia, EBV) – PCR, szukanie resztek wirusa (1-2 dni),
      • inwazyjne: bronchoskopia, biopsja płuca, wątroby, ropnia, chorego miejsca – badanie o dużej wiarygodności, bardziej – tu przy niektórych zakażeniach grzybiczych dokładna diagnoza jest możliwa tylko dzięki biopsji zakażonego narządu,
      • obserwacja (opryszczka, ospa, półpasiec).

      Elementami profilaktyki przeciw zakażeniom są m.in.:

      • Leki zmniejszające ryzyko poważnych zakażeń – np. Baktrim (podawany dzieciom podczas leczenia białaczek i chłoniaków), który chroni przed toksoplazmozą i PCP (Pneumocystoza),
      • dbanie o higienę rąk, jamy ustnej,
      • unikanie skupisk ludzi i osób z chorobami zakaźnymi (ospa, grypa, covid-19), maseczka ochronna,
      • odpowiednie przygotowanie posiłków – zobacz więcej o bezpieczeństwie żywności.

      Konsultant Krajowy o infekcjach – webinar

      Wiele informacji o infekcjach znajdziecie w naszym webinarze, którego gościem był Prof. dr hab. med. Jan Styczyński, Konsultant Krajowy w dziedzinie onkologii i hematologii dziecięcej, Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii w Collegium Medicum w Bydgoszczy, Przewodniczący Polskiej Pediatrycznej Grupy ds. Zakażeń Polskiego Towarzystwa Onkologii i Hematologii Dziecięcej.

      Nasz gość odpowiedział na pytania:

      • W jakich chorobach nowotworowych u dzieci najczęściej pojawiają się infekcje?
      • Jakie są rodzaje zakażeń i które występują najczęściej?
      • Dlaczego zakażenia u dzieci onkologicznie chorych mogą być niebezpieczne – w jakich sytuacjach są szczególnie groźne?
      • Jakie są czynniki zwiększające ryzyko zakażeń?
      • Jak się diagnozuje zakażenie?
      • Jak wygląda profilaktyka farmakologiczna i leczenie zakażeń (m.in. po co stosuje się Biseptol/Bactrim)?
      • Jak poprawiła się wyleczalność infekcji w ostatnich latach?
      • Co rodzice mogą zrobić, aby ograniczyć ilości zakażeń u swojego dziecka?
      • COVID-19 u dzieci chorych onkologicznie – zagrożenia i postępowanie w przypadku zakażenia?

       

      Źródło
      1. Webinar z Prof. Janem Styczyńskim – LINK
      2. “Wczesne powikłania leczenia nowotworów u dzieci. Zakażenia.”, Prof. Maryna Krawczuk-Rybak https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.71.13.2.3.1.