Niepełnosprawność i orzeczenie o niepełnosprawności

Co to jest niepełnosprawność?

Niepełnosprawność jest to termin określający funkcjonowanie człowieka dotkniętego chorobą przewlekłą, wadą rozwojową lub uszkodzeniem organizmu. Obowiązująca w ustawodawstwie polskim definicja niepełnosprawności mówi, że niepełnosprawność oznacza trwałą lub określoną niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Osoby, które nie ukończyły 16-go roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby (w tym nowotworowej) lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność stałej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Co to jest orzeczenie o niepełnosprawności?

Orzeczenie o niepełnosprawności to dokument potwierdzający istnienie stanu niepełnosprawności u osoby dotkniętej chorobą, wadą lub uszkodzeniem organizmu, zarazem zainteresowanej uzyskaniem tegoż orzeczenia. Orzeczenie o niepełnosprawności wydawane jest przez zespół orzekający o niepełnosprawności. Podstawową instancję orzeczniczą stanowią miejskie lub powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności (w skrócie MZON lub PZON). Powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności obejmują swoim zasięgiem powiat właściwy dla miejsca stałego pobytu osoby zainteresowanej uzyskaniem orzeczenia. Po co jest potrzebne orzeczenie o niepełnosprawności? Osoba niepełnosprawna może w rzeczywistości cierpieć na bardzo poważną chorobę, jednak mimo to może być w pełni zdolna prowadzić bogate życie na wszystkich płaszczyznach, pod warunkiem, że dokona się pewnych usprawnień w jej środowisku. Właśnie temu służy procedura orzekania o niepełnosprawności. Zaliczenie dziecka do osób niepełnosprawnych jest podstawą i koniecznym warunkiem do wszelkich dalszych działań socjalnych.

Co należy zrobić, aby uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności dla dziecka chorego?

• W celu uzyskania orzeczenia należy nawiązać kontakt z miejskim/powiatowym zespołem do spraw orzekania o niepełnosprawności (PZON), właściwym ze względu na miejsce zamieszkania. Ich lista znajduje się na stronie niepelnosprawni.gov.pl
• Pobrać osobiście lub drogą elektroniczną druk wniosku o ustalenie niepełnosprawności i druk zaświadczenia lekarskiego oraz wypełnić oba dokumenty (zaświadczenie jest ważne 30 dni od wystawienia).
• Przygotować dokumentację medyczną (kartę leczenia szpitalnego, wyniki badań, konsultacji itp.), wykonać ich kopię potwierdzoną za zgodność z oryginałem przez podmiot, który je wystawił.
• Wszystkie dokumenty należy złożyć osobiście w stosownym PZON, najlepiej wziąć ze sobą również oryginały do wglądu.

O terminie posiedzenia komisji orzekającej PZON powiadamia pismem poleconym. Na posiedzenie należy zgłosić się osobiście, chyba że komisja odbywać się będzie w trybie zaocznym – osoba nie może się stawić, co zostało zaznaczone na wniosku i zaświadczone przez lekarza prowadzącego. Zwykle na posiedzeniach komisji wymagana jest obecność osoby orzekanej, jednak w przypadku dzieci chorych na choroby nowotworowe lekarz, który wypełnia zaświadczenie lekarskie potwierdza wariant o nieobowiązkowej obecności dziecka. Po około 3 tygodniach orzeczenie o niepełnosprawności jest przysłane pocztą.

Przysługujące ulgi, zasiłki i uprawnienia

Orzeczenie o niepełnosprawności dziecka jest podstawowym dokumentem koniecznym w korzystaniu lub dalszym ubieganiu się o ulgi i świadczenia takie, jak:

• tańsze przejazdy w podróżowaniu środkami transportu i komunikacji,
• karta parkingowa,
• odliczenia podatkowe,
• uprawnienia do świadczeń rodzinnych, czyli: zasiłku i świadczenia pielęgnacyjnego, zasiłku rodzinnego oraz dodatków do zasiłku,
• możliwość dofinansowania turnusu, sprzętu rehabilitacyjnego, środków ortopedycznych, likwidacji barier technicznych, architektonicznych, komunikacyjnych (w tym dofinansowanie sprzętu elektronicznego), a także możliwość dofinansowania remontu łazienki (również ze względu na wymogi sanitarne) – patrz „Co to jest PFRON?”.

Ulgi w komunikacji miejskiej. Dokumentem potwierdzającym uprawnienie osoby niepełnosprawnej do korzystania z ulg w komunikacji miejskiej, ulgi na przejazd PKS lub PKP jest legitymacja dokumentująca niepełnosprawność wydawana na podstawie uzyskanego orzeczenia przez PZON. Dodać należy, że ulgi w komunikacji miejskiej są różne w różnych gminach, gdyż prawo do ich ustalania posiadają władze danej gminy. Ulgi na przejazd PKS i PKP obowiązują tylko w drugiej klasie, tylko w określonych kategoriach pociągów oraz na podstawie określonych rodzajów biletów.

Kartę parkingową uprawniającą do parkowania w miejscu dla osób niepełnosprawnych wydaje się wyłącznie na podstawie orzeczenia o niepełnosprawności (dla osób do 16-go roku życia) i o stopniu niepełnosprawności (dla osób od 16-go roku życia) wraz z określonym wskazaniem.

Odliczenia podatkowe – szczegółowych informacji należy zasięgnąć we właściwym dla osoby niepełnosprawnej Urzędzie Skarbowym. Najogólniej chodzi tu o wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych.

Zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 215,84 zł* miesięcznie przysługuje niepełnosprawnemu dziecku, osobie powyżej 16-go roku życia, jeśli jest niepełnosprawna w stopniu znacznym oraz osobie powyżej 16 roku życia, jeśli jest niepełnosprawna w stopniu umiarkowanym, a niepełnosprawność powstała w wieku przed ukończeniem 21-go roku życia. Świadczenie pielęgnacyjne w wysokości 1830 zł* miesięcznie przysługuje matce, ojcu lub innemu opiekunowi faktycznemu dziecka pod warunkiem rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej na rzecz zapewnienia opieki osobie niepełnosprawnej.

Zasiłek rodzinny w wysokości 95 zł* na dziecko poniżej 5-go roku życia i 124 zł* powyżej 5-go do 18-go roku życia, 135 zł* powyżej 18-go roku życia do ukończenia 24-go roku życia, jeśli przeciętny dochód miesięczny na osobę nie przekracza 674 zł, a w przypadku, gdy członkiem rodziny jest dziecko o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności – nie przekracza 764 zł. Mając przyznane prawo do zasiłku rodzinnego można również się starać o dodatek na kształcenie i rehabilitację – 90 zł* na dziecko do 5-go roku życia i 110 zł* dla uczącego się w wieku 5-24 lata.

Renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18-go roku życia. Procedurą przyznawania prawa do renty socjalnej zajmuje się jednostka organizacyjna ZUS. Urlopy – Prawo Pracy. Uprawnienie do bezpłatnego urlopu wychowawczego dla pracownika opiekującego się dzieckiem niepełnosprawnym przysługuje osobie zatrudnionej na podstawie umowy o pracę przez co najmniej 6 miesięcy. Urlop wychowawczy może mieć wymiar 3 lat. Można z niego korzystać bez względu na to, czy korzystano z niego wcześniej czy też nie, do ukończenia przez dziecko 18-go roku życia, jeżeli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniem niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika. Uprawnienie to reguluje Kodeks Pracy w artykule 186. paragraf 1 i paragraf 2.

Co to jest PFRON?

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, w skrócie PFRON, jest to instytucja, której głównym celem jest likwidowanie barier utrudniających niepełnosprawnym codzienne życie.

Osoby niepełnosprawne mogą starać się o dofinansowanie przeznaczone m.in. na likwidację barier architektonicznych i technicznych, barier w komunikowaniu się czy na zakup sprzętu rehabilitacyjnego. O finansowe wsparcie PFRON mogą ubiegać się niepełnosprawni w każdym wieku, także opiekunowie w imieniu swych niepełnosprawnych dzieci. Starający się o dofinansowanie powinni składać wnioski w powiatowych centrach pomocy rodzinie (PCPR) lub w miejskich ośrodkach pomocy społecznej (MOPS).

Przydatne linki:

• www.pfron.org.pl
• www.obywatel.gov.pl
• www.niepelnosprawni.gov.pl