Co to jest nowotwór?
Nowotwór jest chorobą wywołaną przez nieprawidłowy podział i wzrost komórek. Zwykle komórki naszego ciała rosną i dzielą się w kontrolowany sposób, a gdy normalne komórki ulegną uszkodzeniu lub starzeją się i umierają to są zastępowane przez zdrowe komórki. Jednak gdy sygnały kontrolujące wzrost komórek nie działają poprawnie, komórki stale rosną i namnażają się. Wówczas nie dochodzi do etapu, w którym są zastępowane przez zdrowe komórki. Kontrolę nad podziałem komórek sprawują geny, które dostarczają komórkom instrukcji do ich prawidłowego funkcjonowania.
Zmiany genetyczne lub mutacje mogą zakłócać normalne funkcjonowanie komórki.Choć większość mutacji jest nieszkodliwa, to czasami zaburzają one kontrolę wzrostu komórek i mogą prowadzić do choroby nowotworowej. Bardzo rzadko zmiany genowe są dziedziczone od rodziców. W większości przypadków mutacje powstają spontanicznie jako błędy podczas podziału komórek. W przeciwieństwie do niektórych nowotworów u dorosłych, nowotwory dziecięce prawdopodobnie nie są spowodowane stylem życia czy czynnikami środowiskowymi.
Nowotwory można podzielić na:
- łagodne – najczęściej niegroźne, nie tworzą nacieków na na sąsiadujące tkanki i nie mają zdolności do tworzenia przerzutów; najczęściej są bezpiecznie usuwane podczas zabiegu chirurgicznego; mogą jednak dać początek powstania nowotworu złośliwego, dlatego nie wolno ich lekceważyć,
- złośliwe – zagrażające życiu.
Wiele nowotworów tworzy masy lub skupiska komórek, dając w efekcie guz lity, ale część z nich, takie jak białaczka czy chłoniak, krążą we krwi i nie formułują się w masy. W miarę wzrostu guzów litych niektóre komórki mogą podróżować do innych części ciała – proces ten nazywa się przerzutami. Nowotwór może także rozprzestrzeniać się poza tkankę danego narządu, obejmując bezpośrednio pobliskie tkanki – proces nazywany inwazją. Pierwotne miejsce, w którym zaczyna się nowotwór, nazywa się guzem pierwotnym. Z kolei nowotwór przerzutowy pochodzi od pierwotnego guza. Na przykład kostniakomięsak, który zaczyna się w kości, może rozprzestrzenić się w płucach, wtedy nazywany jest mięsakiem kostnym z przerzutami, a nie rakiem płuc.
Często komórki nowotworowe mają cechy (niektóre mogą rozwijać nowe mutacje genów), które powodują szybszy ich wzrost i namnażanie w porównaniu ze zdrowymi komórkami. Gdy komórki nowotworowe rosną i atakują zdrowe tkanki, guzy mogą naciskać na naczynia krwionośne, nerwy i ważne struktury. Uniemożliwiają w ten sposób prawidłowe działanie poszczególnych układów organizmu, mogą wypierać zdrowe komórki i zakłócać normalne funkcje.
Główne metody leczenia nowotworów u dzieci obejmują chirurgię, chemioterapię, radioterapię, a w szczególnych przypadkach immunoterapię i terapię celowaną. Rodzaj i kombinacja metod leczenia zależy od wielu czynników.
Czytaj więcej o leczeniu nowotworów u dzieci
Nowotwór czy rak?
Rak jest szczególną grupą nowotworów. Często rakiem nazywany jest każdy nowotwór – a to błąd, szczególnie w odniesieniu do dzieci, które praktycznie nie chorują „na raka”. Nazwa jest ściśle powiązana z komórkami, z których choroba się wywodzi.
Co to więc jest ten rak?
Rak jest nowotworem wywodzącym tylko z komórek nabłonkowych, które u dzieci występują niezwykle rzadko. Dzieci chorują głównie na nowotwory nienabłonkowe: białaczki, chłoniaki, guzy mózgu.
Raki występują często u dorosłych i są to głównie nowotwory złośliwe w narządach układu pokarmowego, oddechowego i skórze, a więc: rak jelita grubego i żołądka, rak płuc i krtani oraz rak skóry.
Jak często dzieci chorują na nowotwory?
Co roku w Polsce odnotowuje się ok. 1100-12001 nowych zachorowań na nowotwory u dzieci.
Częstość występowania poszczególnych nowotworów jest zupełnie inna niż u osób dorosłych, u których głównie występują m.in: rak płuc, rak gruczołu sutkowego, rak żołądka, rak jelita grubego. U dzieci występuje ok. 100 różnych rodzajów nowotworów. Najczęstsze z nich, biorąc pod uwagę wszystkie zachorowania na nowotwory to:
- białaczki – stanowią ok. 26% zachorowań
- nowotwory OUNOśrodkowy układ nerwowy: mózg i rdzeń kręgowy More – ok. 22%
- chłoniaki – ok. 16%
Szczegółowo częstotliwość występowania nowotworów u dzieci prezentuje poniższy wykres:
Czytaj więcej o rodzajach nowotworów u dzieci
Wyleczalność nowotworów u dzieci
W przypadku wielu rodzajów nowotworów u dzieci, nowe leki i terapie wprowadzone w ostatnich kilkudziesięciu latach, zwiększyły znacznie wskaźnik przeżycia, który obecnie średnio wynosi ok. 80%. Nieustanne prace naukowców nad poznaniem genetycznych przyczyn nowotworów i specyficznych cech komórek nowotworowych pomagają usprawnić diagnostykę i zwiększają skuteczność leczenia.
Przypisy- Źródło: “Wprowadzenie do onkologii i hematologii dziecięcej”, redakcja Jerzy R. Kowalczyk↑