Podstawowym mechanizmem działania leków cytostatycznych jest zaburzenie cyklu komórkowego komórek nowotworowych. W wyniku czego dochodzi do jej śmierci. Skutkiem ubocznym chemioterapii jest jednak to, że podawane leki zaburzają również cykl komórkowy zdrowych komórek. I w tej kwestii dotyczy to nie tylko pacjentów, ale i personelu medycznego, który przygotowuje leki.

Pomimo stosowanych zabezpieczeń – cały proces przygotowywania dawek odbywa się w ubraniu ochronnym w pomieszczeniu z lożą laminarną – badania potwierdzają obecność metabolitów cytostatyków w moczu personelu. Najczęstsze skutki uboczne, to występowanie biegunek, bólu gardła, zawrotów i bólów głowy, wypadaniem włosów, wysypkami, nudnościami i wymiotami. Przy dłuższym narażeniu istnieje ryzyko zwłóknienia wątroby i uszkodzenia nerek, a także rozwinięcia się białaczki.

Wprowadzenie robota do apteki Gdańskiego Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego to rewolucja w farmacji w dwóch obszarach: bezpieczeństwa i jakości. To rozwiązanie pozwoli szybciej i precyzyjniej dostarczyć dawkę leku wykorzystywanego w terapii, a jako system „zamknięty”, eliminuje zagrożenie toksycznością podawanych leków, również dla personelu wykonującego te czynności. Sztuczna inteligencja pozwala niezwykle precyzyjnie odmierzyć zleconą dawkę i monitoruje na każdym etapie proces przygotowania leku. Co ważne wytwarzanie leków przez robota ruszyło dopiero po roku przygotowań, bo tyle zajęło nauczenie (programowanie) maszyny pracy według komend wpisywanych przez personel medyczny.

Przy wyborze robota skupiliśmy się przede wszystkim na zapewnieniu pacjentom najbezpieczniejszej terapii w możliwie najkrótszym czasie przy jednoczesnym, maksymalnym zabezpieczeniu farmaceutów oraz pozostałego personelu szpitala pracującego z lekiem cytotoksycznym. Przez bezpieczeństwo terapii rozumiem najwyższą precyzję dawkowania i monitorowanie praktycznie każdej sekundy produkcji leku. Tutaj nie ma żadnego ryzyka – ani dla pacjentów, ani dla pielęgniarek. Dostarczany produkt jest absolutnie najwyższej jakości – mówi dr n. med. Wioletta Kaliszan, kierownik Apteki Szpitalnej UCK.

Apteka Szpitalna Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku działa od 1945 roku pracuje 24 godziny na dobę 365 dni w roku. Apteka obsługuje wszystkie jednostki UCK – kliniki, poradnie, centra lecznicze, laboratoria i zakłady.

Dziś to jedyny w Europie (i jeden z zaledwie kilku na świecie) tego typu robot do produkcji leków cytotoksycznych. Nasze rozwiązanie wyprzedza co najmniej o dekadę stosowane do tej pory. Robotyzacja jest kierunkiem, w którym chcemy podążać. Podobnie zaawansowane urządzenia w wielu miejscach będą wyręczały lub wspomagały naszych pracowników – tłumaczy Jakub Kraszewski, dyrektor naczelny Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego.

A co sądzi ChatGPT o wykorzystaniu robota do produkcji leków cytotoksycznych stosowanych w onkologii?

ChatGPT odpowiada: Wykorzystanie robotów w produkcji leków cytotoksycznych stosowanych w onkologii może przynieść szereg korzyści. Oto niektóre z potencjalnych zalet:

• Precyzja i dokładność: Roboty są zdolne do wykonywania skomplikowanych i precyzyjnych operacji z minimalnym ryzykiem błędów ludzkich.
• Bezpieczeństwo personelu: Wykorzystanie robotów pozwala na minimalizację kontaktu personelu z substancjami cytotoksycznymi, co z kolei zwiększa bezpieczeństwo pracowników.
• Optymalizacja procesów produkcyjnych: Roboty mogą pracować niemal przez całą dobę bez przerw, co przyspiesza tempo produkcji. 
• Zminimalizowanie ryzyka zanieczyszczeń i zakażeń: Roboty mogą pracować w kontrolowanych warunkach środowiskowych, co pomaga w zminimalizowaniu ryzyka zanieczyszczeń i zakażeń mikrobiologicznych, szczególnie w przypadku leków, które wymagają wysokich standardów czystości.
• Dokładne prowadzenie dokumentacji: Roboty mogą automatycznie generować i aktualizować dokumentację dotyczącą procesu produkcji. Zapewnia to spójność dokumentacji oraz ułatwia spełnianie standardów regulacyjnych.
• Zwiększenie wydajności i redukcja kosztów: Automatyzacja procesu produkcji za pomocą robotów może przyczynić się do zwiększenia wydajności, skrócenia czasu produkcji i redukcji kosztów operacyjnych.
• Skalowalność produkcji: Dzięki robotom produkcję można łatwo skalować, co umożliwia dostosowanie się do zmieniających się potrzeb rynku i zwiększenie ilości produkowanych leków w zależności od popytu.

Autorzy: Adrian Urbanek i Ewa Majewska